Ik doe wel eens wat

Weer een week terug in Wa en weer begonnen met de stage wordt het misschien eens tijd te vertellen wat we hier nou eigenlijk doen. Want al lijkt het met alle verhalen over reizen en leuke dingen doen misschien niet zo; ik doe hier ook nog wel eens wat.
Op dit moment loop ik twee dagen per week stage bij de straatkinderen en drie bij de verstandelijk gehandicapten.
De straatkinderenorganisatie heet Youth Alive. In het gebouw zelf zit een groep van zo’n 20 kinderen, in leeftijd variërend van 6 tot 16 jaar. De meeste van hen zijn nog nooit naar school geweest en leren in preparation class de basis van de Engelse taal en wennen aan het schoolse leven. Al is dat helemaal niet zo heel schools. Youth Alive, Ghanees initiatief en gesponsord door Comic Relief, heeft namelijk geen budget voor een gediplomeerde docent en moet het doen met twee vrijwilligers; een voor de ochtend en één voor de middag. Deze blijven soms gewoon weg, liggen vaak te slapen, en de ochtendlerares doet niet veel meer dan het alfabet opzeggen, wat dan door de kinderen wordt herhaald. Bovendien zitten alle 20 kinderen met hun verschillende leeftijden en niveaus in 1 klas. Lesgeven past niet in onze stage, maar we doen activiteiten met de kinderen die hun ontwikkeling op verschillende gebieden stimuleert en hun kennis van het Engels verbetert. Deze bundelen we in een activiteitenmap die we straks achterlaten voor toekomstige vrijwilligers en werkers. Hiernaast doen we activiteiten gericht op het functioneren van deze specifieke kinderen als groep. Hier hebben de komende groepen en medewerkers niets aan, maar wij kunnen er goed onze theorie in verwerken en het is goed voor de groep. Verder begin ik zelf binnenkort een muziekclub voor de oudste kinderen met als doel de omgang en samenwerking tussen hen te verbeteren.
Het was leuk om na de vakantie weer terug te komen, de kinderen zijn allemaal heel enthousiast als je ze weer ziet. Het is in Ghana niet gewoon om met je kinderen te spelen zodra ze ouder zijn dan 3, en daarvoor gebeurd het ook al niet veel. Voor de kinderen is wat wij doen dus best bijzonder. Ik was opgelucht ze na 2 weken weer gezond terug te zien. Ze zijn allemaal wel wat magerder geworden. Bij enkelen kan je zien dat ze echt heel weinig gegeten hebben, hun huid is heel vaal, er ligt een beetje een witte waas over. Gelukkig zijn deze kinderen in de eerste week al weer een heel stuk opgeknapt.
Naast deze kinderen sponsort Youth Alive schoolgaande kinderen die al een jaar bij in preparation class hebben doorgebracht en door konden stromen naar regulier onderwijs. Hier hebben we weinig mee te maken. Wat meer weer met de vocation students. Dit zijn jongeren boven de 16 jaar die zijn ondergebracht bij verscheidene van de kleine winkeltjes in en rond Wa, waar ze een vak leren als hairdressing, dressmaking, cloth weaving of carpentry. Wij zijn hier van een afstand bij betrokken, we kijken naar de begeleiding van deze studenten en hoe dat beter kan. Zo hebben we voor de shopkeepers een formulier gemaakt waarop ze dagelijks een paar dingen moeten aankruisen en invullen over het functioneren van hun studenten. Hier hebben we ook een versie in pictogrammen van gemaakt omdat veel van de shopkeepers analfabeten zijn. Verder heb ik plannen om voor deze studenten samen met Maartje een meidenclub te beginnen (Niels mag dus niet meedoen…). Veel van deze meiden zijn namelijk nooit naar school geweest en zijn dus een kwetsbare groep wat betreft aids en vroege zwangerschappen. Ik wil hen voorlichting geven, afgewisseld met activiteiten zoals sieraden maken of een keertje muziek maken zodat het allemaal een beetje luchtig blijft. Bovendien zien de meiden hun groepsleiders dan ook op een andere manier dan als lerares, ik denk dat dit ervoor zorgt dat er meer waarde gehecht wordt aan de informatie die je geeft omdat de relatie persoonlijker wordt. Hiernaast doen we soms dingen samen met de projectcoördinator. Zo hebben we samen een projectvoorstel geschreven voor een anti-aids project om sponsoring te krijgen en heb ik hem geleerd hoe hij met PowerPoint moet omgaan.
Bij de verstandelijk gehandicapte kinderen vind ik het moeilijker om effectief iets te doen. We gaan 3 middagen in de week naar de groep van 14 kinderen die op het schooltje wonen. Ze staan daar onder begeleiding van twee nogal ongeïnteresseerde huismoeders, en doen letterlijk de hele dag niets anders dan voor zich uit staren. En het klinkt misschien cru, maar ze kunnen ook niks. Als een kind in Nederland geestelijk gehandicapt is wordt er vaak juist meer energie en tijd ingestoken. Hier wordt de hoop bij voorbaat al opgegeven.
De kinderen krijgen in de ochtend lessen. Hier wordt geprobeerd ze Engels te leren lezen en schrijven. Dit is voor de meeste veel te hoog gegrepen. Dit in combinatie met het gebrek aan docenten (en in mijn ogen ook aan kundigheid) zorgt ervoor dat de kinderen amper iets leren en dat school alleen maar een vorm van nutteloze dagbesteding is.
Een voorbeeld van hoe het er soms aan toe gaat. In de hoogste klas stonden 6 engelse zinnen op het bord geschreven. Al anderhalve dag lang (!) kwam er steeds 1 leerling naar voren die de zinnen woord voor woord op las terwijl de rest van de klas het na zei. De eerste zin van de 6 was: ‘Games, games, games.’ Na die anderhalve dag kon de helft van de klas niet vertellen wat het eerste woord was als ze naar voren moesten komen. Als dat dan voor werd gezegd gingen ze naar het tweede woord, en wisten het weer niet, niet doorhebbend dat het hetzelfde was als het eerste. Zo gaat het hier vaak. Ik zou graag het hele systeem van lesgeven omgooien. Jammer genoeg past dit niet in mijn stage. Bovendien, dit is gewoon de manier waarop in heel Ghana wordt lesgegeven en aangepaste educatie voor gehandicapten kennen ze niet en er wordt ook op een andere manier naar gehandicapten gekeken. Ik moet af en toe goed nadenken over het cultuurverschil voor ik iets doe.
Toch hoop ik bij de groep die op de school woont wel iets van mijn westerse ideeën over te brengen. Zoals ik al opmerkte spelen volwassenen hier amper met kinderen. Normale kinderen gaan dan op eigen houtje dingen doen, maar deze kinderen vervallen in apathisch voor zich uit staren. Ik hoop ze in de komende maanden aan het spelen te krijgen en aan de moeders duidelijk te maken dat de kinderen zo ook leren en zich ontwikkelen. Ik verwacht niet dat ze dagelijks spelletjes gaan doen, als ze het speelgoed voor hen uit de kast halen ben ik al tevreden. Speelgoed is er nu trouwens nog amper. Ook hier weer het cultuurverschil; kinderen spelen hier niet met speelgoed, die helpen in huis of slenteren wat rond en spelen met stokjes en stenen. Speelgoed is hier dan ook moeilijk verkrijgbaar en het zou ook niet goed zijn ze van allerlei moderne westerse spullen te voorzien. In plaats daarvan zijn we bezig de doven, die les krijgen in timmeren en zagen, simpele houten puzzels en blokken te laten maken.
Of alles gaat lukken, ik weet het niet. Als je af en toe een kleine overwinning behaald is het fijn, maar soms is het werk hier frustrerend omdat je niet kan bereiken wat je wilt of omdat je ideeën niet stroken met de Ghanese cultuur. Ook is het soms vermoeiend alles zelf te moeten uitzoeken. Derdejaars SPH-ers in Nederland of andere ontwikkelde landen krijgen een introductieperiode waarin ze zich rustig kunnen oriënteren en kunnen kijken wat hun collega’s doen. Wij hebben alles vanaf het begin zelf moeten bedenken en hebben geen voorbeeld om naar te kijken. Best moeilijk af en toe, maar wel erg leerzaam en ik heb heel wat meer zelfdiscipline gekregen. En ik denk dat ik aan het eind van het jaar mijn stage met een tevreden gevoel kan afsluiten.
Het is nogal een verhaal geworden. Tja, als ik er eenmaal over begin; ik had er wel het dubbele over kunnen schrijven. Ik hoop dat het niet te langdradig en onbegrijpelijk is geworden; volgende keer maar weer gewoon een spannend verhaal?

Tessa