familie van de aap
Door: Tessa
Blijf op de hoogte en volg Tessa
13 Februari 2008 | Ghana, Wa
Ondanks dat ik ondertussen bij elkaar al een jaar en bijna 3 maanden in Ghana heb gewoond, leer ik soms nog steeds dingen bij over de Ghanese cultuur en alle gebruiken die daarbij horen. Soms heeft het te maken met traditie, soms met beleefdheid.
Een bepaalde traditie is bijvoorbeeld dat in het noorden van Ghana voor elke familie het eten van een bepaald soort vlees taboe is. Dit leerde ik van de oude schoonvader van Prisca. Het verhaal gaat als volgt:
In Ghana gebruiken ze om het land om te ploegen nog steeds een soort houweel, een korte, kromme stok met een soort kleine schop eraan. Als je op het land aan het werk bent kan je deze stok zo op de grond zetten dat je er even op kunt zitten om uit te rusten of wat te eten. Als je dit echter in je huis doet, betekent dit dat je weg van huis wilt. Hoe dan ook, Prisca’s schoonvader vertelde me dat zijn voorouders heel lang geleden op een goede dag naar de farm gingen om te werken. Op een gegeven moment gingen ze op hun houweel zitten en veranderden in apen (waarom precies werd me niet helemaal duidelijk) en trokken het bos in. Tot op de dag van vandaag leven de voorouders van de schoonvader van Prisca dus als apen in het bos, en daarom mag zijn familie geen apenvlees eten, zij zijn van de familie van de aap.
Prisca zelf is van de familie van de krokodil, haar familie kent een soortgelijk verhaal over krokodillen en omdat deze dieren haar voorouders zijn, is het eten van hun vlees taboe voor haar en haar familie.
Zoals ik al eerder vertelde, zijn de families hier in Ghana ontzettend groot en het is vaak bijna onmogelijk om je hele familie te kennen. De traditie die ik hierboven heb beschreven, is al een beetje aan het vervagen, maar als je in vroeger tijden in een vreemd dorp kwam en je wist niet of je daar familie had, hoefde je maar te vragen naar de ‘familie van de aap’, of van welke familie je dan ook kwam en je werd naar het goede huis gewezen. Zo kon je altijd je familieleden vinden, die je hulp en onderdak konden bieden zelfs als je ze nog nooit eerder had gezien.
Een ander verhaal over vroeger tijden. Het is namelijk pas onder het bewind van de voormalige president Rawlings geweest dat het schoolsysteem zoals wij dat kennen hier in Ghana is ingevoerd. Je gaat naar de basisschool (primary school) voor 6 jaar, daarna doe je vier jaar junior secundary school, wat min of meer gelijk is aan onze middelbare school, en daarna ga je nog 4 jaar naar senior secundary school, waar je je specialiseert in een bepaalde richting.
Met dit systeem gaan kinderen dus net als bij ons gewoon naar school als ze een bepaalde leeftijd hebben bereikt, maar vroeger werd op een andere manier bepaald of je oud genoeg was om naar school te gaan. Dit had uiteraard ook te maken met het feit dat mensen het toen nog niet zo belangrijk vonden om leeftijden bij te houden, dus of je kind nu 5 of 6 jaar oud was, was soms niet helemaal duidelijk. Daarom mocht je toentertijd pas naar school als je met je rechterhand over je hoofd je linkeroor kon aanraken (of andersom), wat pas kan als de proporties van je lichaam beginnen te veranderen, zo rond je zesde jaar.
Rondom het bezoeken van mensen zijn er ook een aantal gebruiken en beleefdheden.
Als je ergens komt en je groet, vraag je niet alleen ‘hoe gaat ie?’, maar je vraagt ook hoe het met het huis is, met het werk en met de familie. Dit is puur uit beleefdheid want het antwoord is standaard: ‘alles is goed’. Hoe het allemaal echt gaat krijg je misschien later nog te horen maar hoe slecht het werkelijk ook gaat, tijdens het groeten is alles goed.
Vooral als je ergens voor de eerste keer komt of de familie niet zo goed kent, is het belangrijk om de ‘baas van het huis’ te begroeten en niet alleen de persoon voor wie je komt. De ‘baas’ is vaak de vader van het gezin of de oudste man in huis, maar je mag ook de vrouw des huizes zeker niet vergeten.
Vaak krijg je, als je op bezoek gaat water aangeboden, wat ‘welkom’ betekent. Mocht je niets aangeboden krijgen en je heb dorst, kan je, vrij vertaald uit het Waali gewoon zeggen: “ik zal water drinken”, wat hier niet als onbeleefd wordt gezien, en je krijgt alsnog iets te drinken geserveerd.
Mocht je degene zijn die het bezoek ontvangt en je bent toevallig net aan het koken of eten, ben je min of meer verplicht je gast ook uit te nodigen voor het eten, waarbij je het beste deel aan het bezoek serveert. Je mag overigens nooit iets, en vooral geen eten, met links aangeven. Je linkerhand gebruik je namelijk om mee ‘naar de wc te gaan’ en die is dus vies. Nu lijkt dat misschien wel mee te vallen, maar als je bedenkt dat je soms alleen bladeren of water hebt om je billen af te vegen, kan je je er iets meer bij voorstellen. Daarom nooit aangeven met je linkerhand, en als dat niet kan omdat je rechterhand bijvoorbeeld vol is, dien je je daar altijd voor te verontschuldigen.
Als je aan je gast pito (lokaal bier) serveert of voor iemand pito koopt in de pitobar, moet je bij iedere kruik die je koopt zelf altijd als eerste een slok te nemen, om te laten zien dat de pito goed en niet vergiftigd is.
Bij het weggaan moet je altijd een stukje meelopen met je gasten, waarbij je zijn spullen draagt. Doe je dit niet, laat je eigenlijk weten dat je het bezoekje eigenlijk niet zo op prijs hebt gesteld en hoe verder je meeloopt, hoe beleefder.
Al deze gebruiken rond om bezoek, behalve dat van de linkerhand, gelden eigenlijk vooral als je langsgaat bij mensen die je niet goed kent of familie die je bijvoorbeeld niet vaak ziet. Bij goede vrienden of familie die je vaak ziet is het allemaal veel losser, je kent elkaar beter en weet toch wel wat je aan elkaar hebt.
Nou, tot zover deze les Ghanese cultuur, haha. Volgende keer meer over het project, want we zijn eindelijk, na veel vertragingen begonnen met het schilderen van de container. Volgende keer de foto’s en verhalen!
Tessa
Een bepaalde traditie is bijvoorbeeld dat in het noorden van Ghana voor elke familie het eten van een bepaald soort vlees taboe is. Dit leerde ik van de oude schoonvader van Prisca. Het verhaal gaat als volgt:
In Ghana gebruiken ze om het land om te ploegen nog steeds een soort houweel, een korte, kromme stok met een soort kleine schop eraan. Als je op het land aan het werk bent kan je deze stok zo op de grond zetten dat je er even op kunt zitten om uit te rusten of wat te eten. Als je dit echter in je huis doet, betekent dit dat je weg van huis wilt. Hoe dan ook, Prisca’s schoonvader vertelde me dat zijn voorouders heel lang geleden op een goede dag naar de farm gingen om te werken. Op een gegeven moment gingen ze op hun houweel zitten en veranderden in apen (waarom precies werd me niet helemaal duidelijk) en trokken het bos in. Tot op de dag van vandaag leven de voorouders van de schoonvader van Prisca dus als apen in het bos, en daarom mag zijn familie geen apenvlees eten, zij zijn van de familie van de aap.
Prisca zelf is van de familie van de krokodil, haar familie kent een soortgelijk verhaal over krokodillen en omdat deze dieren haar voorouders zijn, is het eten van hun vlees taboe voor haar en haar familie.
Zoals ik al eerder vertelde, zijn de families hier in Ghana ontzettend groot en het is vaak bijna onmogelijk om je hele familie te kennen. De traditie die ik hierboven heb beschreven, is al een beetje aan het vervagen, maar als je in vroeger tijden in een vreemd dorp kwam en je wist niet of je daar familie had, hoefde je maar te vragen naar de ‘familie van de aap’, of van welke familie je dan ook kwam en je werd naar het goede huis gewezen. Zo kon je altijd je familieleden vinden, die je hulp en onderdak konden bieden zelfs als je ze nog nooit eerder had gezien.
Een ander verhaal over vroeger tijden. Het is namelijk pas onder het bewind van de voormalige president Rawlings geweest dat het schoolsysteem zoals wij dat kennen hier in Ghana is ingevoerd. Je gaat naar de basisschool (primary school) voor 6 jaar, daarna doe je vier jaar junior secundary school, wat min of meer gelijk is aan onze middelbare school, en daarna ga je nog 4 jaar naar senior secundary school, waar je je specialiseert in een bepaalde richting.
Met dit systeem gaan kinderen dus net als bij ons gewoon naar school als ze een bepaalde leeftijd hebben bereikt, maar vroeger werd op een andere manier bepaald of je oud genoeg was om naar school te gaan. Dit had uiteraard ook te maken met het feit dat mensen het toen nog niet zo belangrijk vonden om leeftijden bij te houden, dus of je kind nu 5 of 6 jaar oud was, was soms niet helemaal duidelijk. Daarom mocht je toentertijd pas naar school als je met je rechterhand over je hoofd je linkeroor kon aanraken (of andersom), wat pas kan als de proporties van je lichaam beginnen te veranderen, zo rond je zesde jaar.
Rondom het bezoeken van mensen zijn er ook een aantal gebruiken en beleefdheden.
Als je ergens komt en je groet, vraag je niet alleen ‘hoe gaat ie?’, maar je vraagt ook hoe het met het huis is, met het werk en met de familie. Dit is puur uit beleefdheid want het antwoord is standaard: ‘alles is goed’. Hoe het allemaal echt gaat krijg je misschien later nog te horen maar hoe slecht het werkelijk ook gaat, tijdens het groeten is alles goed.
Vooral als je ergens voor de eerste keer komt of de familie niet zo goed kent, is het belangrijk om de ‘baas van het huis’ te begroeten en niet alleen de persoon voor wie je komt. De ‘baas’ is vaak de vader van het gezin of de oudste man in huis, maar je mag ook de vrouw des huizes zeker niet vergeten.
Vaak krijg je, als je op bezoek gaat water aangeboden, wat ‘welkom’ betekent. Mocht je niets aangeboden krijgen en je heb dorst, kan je, vrij vertaald uit het Waali gewoon zeggen: “ik zal water drinken”, wat hier niet als onbeleefd wordt gezien, en je krijgt alsnog iets te drinken geserveerd.
Mocht je degene zijn die het bezoek ontvangt en je bent toevallig net aan het koken of eten, ben je min of meer verplicht je gast ook uit te nodigen voor het eten, waarbij je het beste deel aan het bezoek serveert. Je mag overigens nooit iets, en vooral geen eten, met links aangeven. Je linkerhand gebruik je namelijk om mee ‘naar de wc te gaan’ en die is dus vies. Nu lijkt dat misschien wel mee te vallen, maar als je bedenkt dat je soms alleen bladeren of water hebt om je billen af te vegen, kan je je er iets meer bij voorstellen. Daarom nooit aangeven met je linkerhand, en als dat niet kan omdat je rechterhand bijvoorbeeld vol is, dien je je daar altijd voor te verontschuldigen.
Als je aan je gast pito (lokaal bier) serveert of voor iemand pito koopt in de pitobar, moet je bij iedere kruik die je koopt zelf altijd als eerste een slok te nemen, om te laten zien dat de pito goed en niet vergiftigd is.
Bij het weggaan moet je altijd een stukje meelopen met je gasten, waarbij je zijn spullen draagt. Doe je dit niet, laat je eigenlijk weten dat je het bezoekje eigenlijk niet zo op prijs hebt gesteld en hoe verder je meeloopt, hoe beleefder.
Al deze gebruiken rond om bezoek, behalve dat van de linkerhand, gelden eigenlijk vooral als je langsgaat bij mensen die je niet goed kent of familie die je bijvoorbeeld niet vaak ziet. Bij goede vrienden of familie die je vaak ziet is het allemaal veel losser, je kent elkaar beter en weet toch wel wat je aan elkaar hebt.
Nou, tot zover deze les Ghanese cultuur, haha. Volgende keer meer over het project, want we zijn eindelijk, na veel vertragingen begonnen met het schilderen van de container. Volgende keer de foto’s en verhalen!
Tessa
-
13 Februari 2008 - 20:36
Tante Loes:
Hoi Tes,
Wat een leuk verhaal, over de voorouders, die mensen zijn zeker erg bijgelovig? Ik moest wel lachen om dat verhaal over je billen afvegen met je linkerhand, je zal maar uiterst rechts zijn, dan heb je toch een probleem.
groetjes Tante Loes -
13 Februari 2008 - 20:43
.feija.:
Dag Tessa,
Hoe gaat het met je? Hoe gaat het met je werk? Hoe gaat het met je huis?? Zoiets??? Leuk man, die omgangsvormen.. Zijn hier geen boekjes over??
Trouwens.. dat mee naar huislopen, dat noemen ze in Twente brommers kiek'n.. Ook best leuk!! ;-)
.kus!!. -
13 Februari 2008 - 21:45
Ineke:
Ha Tess,
Wat grappig dat je dat verteld over dat begroeten met"gaat alles goed en met je familie? enz.
Laatst heb ik een boek gelezen dat zich afspeelde in Afrika en daar gingen alle begroetingen op dezelfde wijze: alles goed, lekker geslapen, hoe gaat het met je vrouw, en je dochter, en je familie in Holland? Iedere keer weer!Wel een beetje vermoeiend, lijkt me. Trouwens dus niet typisch Ghanees, het speelde zich in een ander deel van Afrika af.
Erg leuk om te lezen, al die gebruiken.
Ben benieuwd hoe het met het project verder gaat.
Ik kijk uit naar je vogende verhaal.
Liefs, Ineke -
14 Februari 2008 - 07:52
Nora:
Hey! Misschien moet je niet alleen een boek schrijven over Tessa in Ghana, maar ook over 'hoe in Ghana te leven zonder mensen voor het hoofd te stoten'
Ik moest erg lachen om je stukje over de begroetingen, dat herken ik behoorlijk, haha. Ik maak me de hele tijd zorgen dat ik alleen maar 'het gaat goed' kan zeggen als iemand vraagt hoe het gaat (om vervolgens te vragen hoe het met hen gaat, natuurlijk), maar ik ben er ondertussen wel achter dat het ook helemala niet de bedoeling is om zelfs te denken aan een ander antwoord dan 'goed' (hoewel daar natuurlijk wel duizend varianten van zijn, dat dan weer wel).
Heb genoten van je blog (je bent een inspiratie voor elke blogger!)
xxxxxxxxx -
14 Februari 2008 - 08:49
Frits En Dieny:
Deze Rijswijkse Aapjes hebben met veel plezier je stukje gelezen.
Heeft de voetbalgekte inmiddels weer plaatsgemaakt voor het normale leven nu de Ghanese Leeuwtjes helaas zijn uitgeschakeld?
De groetjes (met onze rechterhand). -
14 Februari 2008 - 11:48
Kitty:
Hey Tessa.
Leuk, om al die gebruiken te horen. Die test om te kijken of kinderen schoolrijp zijn wordt in Nederland ook gebruikt.. Grappig hoor!
Veel plezier nog en een hele dikke kus Kitty -
14 Februari 2008 - 13:32
Mamma:
Hoi Tessa, leuk over die gebruiken en gewoontes te lezen. Een heel verhaal weer. Ben inderdaad benieuwd hoe het met de projecten staat en foto`s zijn natuurlijk altijd leuk.
Kus, mamma -
14 Februari 2008 - 13:47
Josje En Jan:
Hoi Tessa,
komt me heel bekend voor, in China vragen ze:"Heb je al gegeten?" als je ergens op bezoek gaat.
Bij nee, krijg je inderdaad iets, al moeten zij het afstaan, zonder zelf iets te nemen.
Groeten van de Waalkant
-
21 Februari 2008 - 22:34
Joke Harbers:
Dag Tessa,
Ik heb zojuist je verhaal gelezen,en ik vind het erg grappig,dat je met je hand over je hoofd je oren moet kunnen aanraken voordat je naar school mag,dat zei mijn oma vroeger al;)geinig toch.
Hihi en ik draag altijd de spullen van mijn dochter als ik haar weer naar de trein breng.
Hartelijke groetjes uit Riessen.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
